Гiсторыя развiцця плавання
Гiсторыя развiцця плавання
кiраўнiцтва па плаваннi датчанiна П. Винмана. Першыя школы плавання з'явiлiся ў другой палове 18 пачатку 19 стагоддзi ў Нямеччыне, Аўстрыi, Чэхаславакii, Францыi.
уводзiцца навучанне плаванню. Пётр I уключае яго ў праграму падрыхтоўкi афiцэраў войска i флота: "усiм новым салдатам без вынятку павiнна вучыцца плаваць, не заўсёды ёсць масты". У XVIII павеку ў Расii пачынае сцвярджацца думка пра важнасць i карыснасцi плавання як гiгiенiчнага практыкавання i як прыкладнага навыку. У распаўсюджаным у той час выданнi "Эканамiчны каляндар" за 1776г. адзначаецца; "Па справядлiвасцi належыла б кожнаму маладому чалавеку вучыцца плаваць, поелику ў шматлiкiх выпадках ад умення плаваць залежыць выратаванне жыцця" А. В. Сувораў, як сведчыць А. Петрушевский, вучыў салдат плаваць, перапраўляцца праз рэкi ўброд i ўплаў.
У Расii яшчэ задаўга да пачатку развiцця плавання на Захадзе паспяхова праводзiлася арганiзаванае навучанне плаванню, прычым мелiся досыць шматлiкiя кадры прафесiяналаў-выкладчыкаў, сярод якiх былi не толькi вайскоўцы, але i адмыслоўцы, якiя працавалi па вольным найманнi. Напрыклад, у "Санкт-Пецярбургскiх ведамасцях" за 1782г. было надрукавана: "ахвотнiкi навучаць у Марскiм шляхоцкiм кадэцкiм корпусе кадэтаў плаванню з'явiлiся б для дамовы пра кошт".
Спартовае плаванне ў дарэвалюцыйнай Расii не мела шырокага распаўсюду. Толькi ў XIX павеку ў Расii з'яўляюцца першыя школы плавання. Так, у Пецярбургу ў 1834г. у Летняга саду адкрываецца школа плавання, арганiзаваная выкладчыкам гiмнастыкi Паули; у лiку яе наведвальнiкаў былi Пушкiн i Вяземскi.
У канцы XIX стагоддзi ў Расii пачынаецца будаўнiцтва крытых басейнаў для плавання. У 1891г. адкрываецца басейн у Маскве пры Цэнтральных лазнях, у 1895г. - пры Сандуновских лазнях. Майструюцца басейны пры ваенна-навучальных установах: у 1-м i 2-м Ваенна-марскiм кадэцкiм корпусе, у Пажскiм корпусе ў Пецярбургу, у Кiеўскiм кадэцкiм корпусе i iнш. Але гэта былi малагабарытныя басейны (даўжынёй ад 10 да 15-16м.), прыдатныя толькi для пачатковага навучання плаванню.
Адмысловую папулярнасць плаванне набыло ў канцы 19 стагоддзi. У 1890 было праведзена першае першынство Еўропы па плаваннi. У 1894 году спаборнiцтва па плаваннi былi ўключаны ў праграму сучасных Алiмпiйскiх гульняў, што аказала вялiкi ўплыў на развiццё ўсiх выглядаў плавання.
Пецярбурга - Шувалове. У Шуваловской школе плавання лiк чальцоў i так званых чальцоў-спаборнiкаў даходзiла ў розныя гады да 300-400 чалавек. Гэта былi пераважна навучэнцы сярэднiх i вышэйшых навучальных устаноў, якiя разам з бацькамi (служэлымi i дробнымi буржуа) выязджалi з Пецярбурга ўлетку на дачу ў Шувалове. У гэтай школе ажыццяўлялася навучанне спартовым спосабам плавання, i арганiзоўвалiся водныя святы i спаборнiцтвы па плаваннi, скачкам у ваду i воднаму пола, праводзiлiся выпрабаваннi на магiстра i кандыдата плавання. Гэта школа аказала значны ўплыў на развiццё плавання ў дарэвалюцыйнай Расii. У 1912г. у Маскве арганiзуецца "Маскоўскае грамадства аматараў плавання" (МОЛП), якое праводзiла заняткi не толькi ўлетку, але i ўзiмку (у Сандуновских лазнях).
Вялiкую ролю ў развiццi як масавага, так i спартовага плавання ў Расii згуляла школа плавання, заснаваная ў 1908 году ў Шувалове (Недалёка ад Пецярбурга), якая праiснавала да 1917 гады. Яна была арганiзавана на грамадскiх пачатках па iнiцыятыве марскога лекара В. Н. Пескова. На працягу летняга сезону ў ёй навучалася плаванню да 400 чалавек. Навучанне праводзiлася ўсiм iсным у той час спосабам плавання: трус на грудзi брасу на грудзi i на спiне, плаванню на боку. Аснову навучання складаў спосаб брас. Якiя займалiся штогод удзельнiчалi ў спаборнiцтвах i маглi атрымаць званне магiстраў i кандыдатаў плавання пры ўмовах выканання 12 наступных практыкаванняў:
2.) Праплысцi - на спiне 1500м.
4.) Праплысцi - 450м. на спiне. Толькi з дапамогай рук.
5.) Праплысцi - 450м. Толькi на адных нагах.
6.) Праплысцi дыстанцыю - 30м. На спiне, ногi брас, з каменем вагай 2кг. Адной рукой спартовец асцярожна падвяслоўваў, iншай рукой трымаў камень так, каб ён не ўмакрэў, упiраючыся локцем сабе ў грудзi.
7.) Ныранне пад вадой 30м.
8.) Ныранне на глыбiню 4-5м. З задачай дастаць з дна камень: 5 раз запар з адпачынкам 2-3 сек.
10.) Камбiнаванае плаванне 75м. Плывун павiнен скокнуць са старту, праплысцi 50м., схапiць "тапельца" i праплысцi з iм 25м. Заданне выконваецца на час (ад 100 да 80).
11.) Аказанне першай дапамогi "патануламу".
12.) Скачкi ў ваду з 7 мятровай вышкi: 3 скачку з месца, а 3 з разбегу (унiз галавой).
Вiдавочная складанасць гэтых нормаў сведчыць пра выдатную падрыхтоўку рускiх плывуноў. Разумеючы, што для развiцця спартовага плавання ў Расii неабходна развiваць i масавае плаванне, выпускнiкi Шуваловской школы арганiзавалi школы плавання ў Хвядосе, Баку, крыху пазней таксама ў Кiеве Чарнiгаве, Батумi, Мiкалаеве.
Да пачатку першай сусветнай вайны (1914г.), плаванне стала культывавацца ў такiх гарадах як: Кiеў, Чарнiгава, Баку, Батумi, Растоў-на-доне, Хвядоса, Севастопаль, Харкаў, Яраслаўль, Марыўпаль, Рыга, Самара, Сестрорецке, Ораниенбаум i ў iншых гарадах.
Спартовае плаванне ў Расii ў гэтыя гады рабiла толькi першыя крокi. Трэнiроўкi праводзiлiся галоўным чынам на адкрытай вадзе, i вынiкi плывуноў былi невысокiмi. Таму, удзельнiчаючы ў V Алiмпiйскiх гульнях у Стакгольме ў 1912г., рускiя плывуны не мелi поспеху. Першыя буйныя змаганнi па плаваннi ў Расii былi праведзены на рускай алiмпiядзе ў Кiеве ў 1913г. Олi ўвайшлi ў гiсторыю як першае першынство Расii па плаваннi. У iм удзельнiчала каля 60 чалавек. Шуваловские плывуны занялi ўсе першыя месцы, хоць iх вынiкi значна адставалi ад дасягненняў лепшых спартоўцаў свету. Другая руская алiмпiяда, у праграму якой уваходзiла i плаванне, адбылася ў 1914г. у Рызе. На спаборнiцтвы прыбыло каля 70 плывуноў з Масквы, Пецярбурга, Кiева i iншых гарадоў. З-за непадрыхтаванасцi базы амаль усе iншагароднiя плывуны адмовiлiся ад удзелу ў спаборнiцтвах. Спартовыя вынiкi па плаваннi на гэтай алiмпiядзе таксама былi невысокiмi.
У 1922г. было ўтворана грамадства плавання "Дэльфiн", якое з'явiлася пераемнiкам традыцый Шуваловской школы i сталае неўзабаве своеасаблiвым цэнтрам спартовага плавання ў краiне. Пад кiраўнiцтвам прафзвязных арганiзацый пачынаецца навучальна-спартовая праца па плаваннi. Адкрываюцца спартовыя школы плавання, арганiзуюцца спаборнiцтвы. Напрыклад, з 1921г. сталi штогод праводзiцца буйныя спаборнiцтвы ў Маскве. Адкрытыя ў Маскве i Петраградзе iнстытуты фiзкультуры пачалi рыхтаваць выкладчыкаў i трэнераў па плаваннi. Пачынальна з 1926г. па плаваннi сталi праводзiцца чэмпiянаты Еўропы, з 1969г. - Кубкi Еўропы, з 1973г. - чэмпiянаты свету, а з 1979г. - Кубкi свету па плаваннi.
У 1928г. у Маскве адбылася Ўсесаюзная спартакiяда, якая спрыяла далейшаму распаўсюду i развiццю плавання ў нашай краiне. У перыяд 1926-1929 гг. савецкiя спартоўцы праводзяць свае першыя мiжнародныя спаборнiцтвы па плаваннi. Плаванне развiваецца ва ўсiх савецкiх рэспублiках. У параўнальна кароткi тэрмiн у нашай краiне быў закладзены трывалы падмурак развiцця масавага плавання.
У 1941г. Нямеччына напала на нашу краiну. Развiццё спорту, у тым лiку плаваннi, у краiне затармазiлася. Фiзкультурныя арганiзацыi перабудавалi сваю працу ў iнтарэсах фронта. У гады вайны праводзiлася вялiкая праца па ваенна-фiзiчнай падрыхтоўцы. Толькi ў 1943г. было навучана плаванню i пераправам уплаў каля 500 тыс. чалавек. У баявых аперацыях на моры,
да 1948г. быў дасягнуты даваенны ўзровень колькасцi якiя займаюцца плавальным спортам у краiне.
Важным актам у развiццi спартовага плавання ў краiне з'явiўся ўступ у 1947г. у члены Мiжнароднай федэрацыi плавання (ФИНА) i развiццё спартовых сувязяў з плывунамi замежных краiн.
На працягу некалькiх пасля ваенных гадоў (до1950-1951гг.) савецкiя плывуны не маглi дасягнуць даваеннага ўзроўня спартовага майстэрства. Рэкорды СССР абнаўлялiся вельмi рэдка (пераважна ў плаваннi на боку) i ў большасцi сваiм вядомымi ў 1940-1941гг. плывунамi.
У Алiмпiйскiх гульнях 1952г. упершыню прынялi ўдзел савецкiя плывуны. Выступiлi яны слаба. Толькi М. Гавриш (Кiеў) заняла ў фiнале на 200м. брасам 6-е месца з вынiкам 2. 58,9с. i прынесла камандзе адзiнае ачко. Чыннiк таму, стала змена пакаленняў плывуноў: Л. Мяшкоў,
У 1954г. савецкiя плывуны ўпершыню прынялi ўдзел у чэмпiянаце Еўропы. У той час узровень развiцця спартовага плавання сярод жанчын быў значна нiжэй, чым сярод мужчын. Па гэтым чыннiку ў еўрапейскiм чэмпiянаце ўдзельнiчалi толькi мужчыны.
на 7-е.
У 1961 году была створана адзiная сiстэма арганiзацыi навучальна-спартовай працы ў краiне. Паляпшэнне працы ДЮСШ таксама спрыялi новы каляндар спартовых спаборнiцтваў i абавязковая арганiзацыя ў перыяд летнiх вакацый аздараўленчых спартовых лагераў.
У 1969 году па iнiцыятыве ЦК ВЛКСМ быў створаны клуб "Няптун", якi праводзiць вялiкую працу па ўцягваннi дзяцей у рэгулярны занятак плаваннем. У шэрагу гарадоў было ўведзена абавязковае для ўсiх навучэнцаў 1-4 класаў навучанне плаванню. Значна ўзрасло ў нашай краiне колькасць басейнаў.
Самага вялiкага поспеху на мiжнароднай спартовай арэне савецкiя плывуны дамаглiся ў 60-е гады. Выступаючы на XVIII Алiмпiйскiх гульнях у 1964г. (Токiо), 16-ти летняя севастопальская школьнiца Галiна Прозуменщикова першай сярод савецкiх плывуноў стала алiмпiйскай чэмпiёнкай у плаваннi на 200м брасам.
У 1966-1968 гг. савецкiя плывуны перасунулiся на 1-е месца ў Еўропе i на 3-е ў свеце (пасля ЗША i Аўстралii). На ХI Еўрапейскiм чэмпiянаце (1966г., Утрехт) савецкая каманда апярэдзiла плывуноў 25 краiн Еўропы i з вялiкiм адрывам у ачках заваявала мужчынскi i жаночы камандныя Кубкi, атрымаўшы 8 залатых медаляў, 7 пасераброных i 4 бронзавыя. Перамогi на еўрапейскай арэне былi праз 2 ода замацаваны ў Мехiка - на XIX Алiмпiядзе. Тут савецкiя плывуны, мужчыны i жанчыны, атрымалi 61 ачко i занялi 3-е месца ў свеце, а мужчыны - 2-е месца, саступiўшы першынство плывунам ЗША.
У 1971 году ФИНА прызнала плаванне важнай дадатковай крынiцай здароўя для дзяцей груднога ўзросту. З 1977 гады ў Маскве, а затым i ў iншых гарадах пачалося навучанне плаванню дзяцей груднога ўзросту пры дзiцячых палiклiнiка, якiя маюць басейны.
У 1976г. на XXI Алiмпiядзе ў Манрэалi на дыстанцыi 200м брасам прызавыя месцы занялi 3 савецкiя плывуннi: М. Кошевая 2. 33. 35с. (М/р.), М. Юрчения i Л. Русанова.
У 1980 на XXII Алiмпiядзе ў Маскве Ўладзiмiр Сальнiкаў упершыню ў гiсторыi "выплыў" на 1500м. (вольным стылем) з 15 мiнуць, з вынiкам 14. 58. 27с. Бо шматлiкiя вядучыя каманды не прыехалi на алiмпiяду, тая пераважная большасць узнагарод у плаваннi дасталася зборнай СССР.
На Алiмпiядзе ў Сеўле залатыя медалi нашай камандзе прынеслi І. Палянскi на 200м. (спiна), з вынiкам 1. 59. 37с. i В. Сальнiкаў
на 1500м. (вольным стылем), з вынiкам 15. 00. 40 секунд.
На XXV Алiмпiядзе ў Барселоне, у эстафеце 4 па 200м. (вольны стыль), зборная Расii ў складзе: Д. Лепиков, В. Пышненко, В. Таянович i Е. Садовы, усталявала новы сусветны рэкорд. У трусе залатыя медалi выйгралi А. Папоў (50,100м., вольны стыль) i Е. Садовы (400м., вольны стыль).
На апошняй Алiмпiядзе ў Атланце залатыя медалi заваявалi Д. Панкратаў (100,200м., батэрфляй) i А. Папоў (50,100м., вольны стыль).
| 
