Аблава - вобраз Хведара Роўбы.
Аповесць Басiля Быкава «Аблава» выклiкала ў мяне моцнае ўражанне i хвалюючыя пачуццi. Цяжка было паверыць, шго такое магло быць. Няўжо iснуюць на свеце такiя абставiны, якiя б прымусiлi мяне пайсцi на свайго бацьку? Бацьку, з якiм мы разам, як Мiколка з Хведарам Роўбам, любiм што-небудзь майстраваць, працуем на агародзе цi проста бавiм час. Ад гэтай думкi зрабiлася холадна i па скуры нiбы мурашкi лабеглi. У наш час шмат гавораць i пiшуць пра сталiнскiя рэпрэсii, пра «ворагаў народа, але толькi цяпер я пасапраўднаму зразумеў, наколькi жудасны i страшны гэта быў час, калi так легка мог накiраваць дула пiсталета сын на ўласнага бацьку. Пад дулам апынуўся Хведар Роўба — галоўны герой аповесцi. Усе сваё жыццё пасля таго страшнага дня, як яго раскулачылi, Хведар думаў i не мог зразумець, за што яму ўгатаваны такi лёс, дзе i калi ён памылiўся, Іпто зрабiў не так? Думаў, але адказу не знаходзiў.
не пакладаючы рук, змог вылезцi з галечы: было што паесцi, было што i апрануць, Дык хiба мог ён дрэнна ставiцца да савецкай улады, якая наладзiла яго жыццё? Зразумела — не. Наадварот, ён «пачцiва ставiўся да ўлады, быў шчыра ўдзячны ёй за зямлю, за шчодрасць да бедняка, нядаўняга фальваркоўскага парабка. Ды i як жа iнакш — савецкую ўладу лiчыў сваёй, сялянскай уладай. Яшчэ, бывала, пярэчыў на сходках, як некаторыя наракалi: таго няма, таго мала... Савецкая ўлада, яна не пакрыўдзiць бедняка. Ды цІ ён сам тое прыдумаў? Аб тым пiсалася ў газетах, тое ж гаварылi прадстаўшкi на сходах. I ён верыў. Ён гатовы быў усiм пра ўсё верыдь, бо сам не хлусiў нiколi, нiкога за жыцце не ашукаў».
Аднак атрымалася, як у звярьшым свеце: калi не э'ясi ты, то з'ядуць цябе. Хведар апынуўся ў становiшчы загнанага звера. Чаму так сталася? Вывад просты: адносiны ў грамадстве былi ке чалавечыя, а звярыныя. Праўда, Хведар гэтага не разумее i зараз, калi дабiраецца з чужыны, дзе ён адбываў пакаранне, на радзiму. Ён, як сумленны чалавек, iмкнецца зразумець, за што атрымаў такую кару, схiльны хутчэй абвiнавацiць сябе, чым iншых. Шукае нейкага чалавечага апраўдання Хве-дар Роўба i жахлiваму, звярынаму ўчынку сына, якi iдзе на яго з аблаваю. Седзячы ў балотнай багне, Хведар пранiкся шкадаваннеы да сына. «Бедны Мiколка!— раптам падумаў Хведар. — I яму во лезцi сюды» Бацька спадзяецца, што Мiколка робiць гэта са слязьмi на вачах, што яго проста прымусiлi тыя начальнiкi, што стаяць над iм.
сын. Хiба мог ён думаць, што тут яго не прызнаюць, што Мiколка сам наставiць на яго дула пiсталета i рука ў яго будзе цвёрдай? У тым, што тварылi бальшавiкi ў страшныя трыццатыя, змаглi разабрацца толькi праз гады. Ды позна — загублена столькi жыццяў. Аднак праўду кажуць: лепш позна, чым нiколi.
Васiль Быкаў паставiў перад сабой задачу выкрыць заганы сталiнiзму як нечалавечай, звярынай сiстэмы. Выкрыць, каб больш такiх жахаў не паўтарылася.
|
